Wprowadzenie
Nauka Kościoła o Najświętszej Eucharystii, ze staranną troską i wielką powagą została wyłożona na przestrzeni wieków w dokumentach soborów i papieży. W 2003 r. zaś w encyklice Ecclesia de Eucharistia (dalej skrót EE) papież Jan Paweł II ponownie wyjaśnił podstawowe i ważne zasady w tej sprawie, uwzględniając okoliczności Kościoła obecnej epoki.
Ojciec ÅšwiÄ™ty Jan PaweÅ‚ II poleciÅ‚ w tej encyklice, aby Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, po konsultacji z KongregacjÄ… Nauki Wiary przygotowaÅ‚a InstrukcjÄ™ (Redemptionis sacramentum, dalej skrót RS), w któÂrej omówione bÄ™dÄ… niektóre kwestie dyscyplinarne zwiÄ…zane z sakramentem Eucharystii. KoÅ›ciół powinien bowiem również dzisiaj należycie zachować tak wielkÄ… tajemnicÄ™, zwÅ‚aszcza w celebracji Å›wiÄ™tej liturgii. StÄ…d to, co przedstaÂwiono w tej Instrukcji, winno być odczytywane jako kontynuacja wspomnianej encykliki (RS 2).
W encyklice tej czytamy, że nie mniej niż pierwsi uczniowie, którzy mieli przygotować «dużą salę» dla spożycia Paschy, KoÅ›ciół w ciÄ…gu wieków i przy zmieniajÄ…cych siÄ™ kulturach czuÅ‚ siÄ™ zobowiÄ…zany, aby sprawować EucharystiÄ™ w oprawie godnej tej wielkiej tajemnicy. (...) Dlatego nawet jeżeli logika «uczty» budzi rodzinny klimat, KoÅ›ciół nigdy nie ulegÅ‚ pokusie zbanalizowania tej -zażyÅ‚oÅ›ci- ze swym OblubieÅ„cem i nie zapominaÅ‚, iż to On jest także jego PaÂnem, a «uczta» pozostaje zawsze ucztÄ… ofiarnÄ…, naznaczonÄ… krwiÄ… przelanÄ… na Golgocie (EE 48). KapÅ‚an zaÅ›, który wiernie sprawuje MszÄ™ Åšw. wedÅ‚ug norm liturgicznych, oraz wspólnota, która siÄ™ do nich dostosowuje, ukazujÄ… w sposób dyskretny, lecz wymowny swojÄ… miÅ‚ość do KoÅ›cioÅ‚a (EE 51).
Problematykę piękna celebracji Instrukcja (RS 5) ujmuje w następujący sposób: „Słowa i udoskonalana przez wieki dokładna wymowa obrzędu liturgicznego są wyrazami uczuć Chrystusa i uczą nas odczuwać, tak jak On sam. Uzgadniając z tymi słowami naszą myśl, wznosimy serca do Pana. Wszystko, o czym mówi się w tej Instrukcji, ma na celu doprowadzenie do owej zgodności naszych uczuć z uczuciami Chrystusa, wyrażonymi w słowach i obrzędach liturgii". Możemy więc powiedzieć, że celebracja jest piękna, gdy przy zachowaniu norm wypływających z władzy Kościoła dochodzi do zgodności myśli i słowa, zewnętrznego działania i skupienia serca, gdy działanie zewnętrzne zostaje oświecone wiarą i miłością, które jednoczą nas z Chrystusem i wzajemnie ze sobą.
Troska o piÄ™knÄ… celebracjÄ™ Eucharystii jest obowiÄ…zkiem i zarazem staÅ‚ym zadaniem KoÅ›cioÅ‚a, aby sprawować EucharystiÄ™ w oprawie godnej tak wielkiej tajemnicy. Szczególnie odpowiedzialnym jest przewodniczÄ…cy Eucharystii, który powinien poÅ›wiÄ™cić wszystkie swoje umiejÄ™tnoÅ›ci i możliwoÅ›ci dla przygotowania i godnego celebrowania Eucharystii, aby ta celebracja byÅ‚a piÄ™kna pod każdym wzglÄ™dem (RS 57-58). Konieczna jest także staÅ‚a formacja wiernych, którzy majÄ… być prowadzeni do Å›wiadomego, czynnego i peÅ‚nego uczestnictwa (RS 39-41), obejmujÄ…cego ciaÅ‚o i duszÄ™, pÅ‚onÄ…cego wiarÄ…, nadziejÄ… i gorÄ…cÄ… miÅ‚oÅ›ciÄ… (WOMR 18). Zapewnienie piÄ™knej celebracji domaga siÄ™ również, aby wyeliminowano wszelkie wykroczenia i nadużycia liturgiczne zgodnie ze wskazaniami Instrukcji (por. nr 172-175). StÄ…d ilekroć ordynariusz czy to miejÂsca, czy instytutu zakonnego lub stowarzyszenia życia apostolskiego otrzyma informacjÄ™, przynajmniej prawdopodobnÄ…, o przestÄ™pstwie lub nadużyciu w stosunku do NajÅ›wiÄ™tszej Eucharystii, winien osobiÅ›cie lub przez innego odpowiedniego duchownego ostrożnie zbadać fakty i okolicznoÅ›ci oraz sprawÄ™ poczytalnoÅ›ci (RS 178).
Zagadnienie troski o piękno celebracji należałoby rozpatrywać na wielu płaszczyznach, bo dotyka integralnego ujęcia celebracji liturgicznej. Najpierw dotyka dobrej znajomości teologii liturgii, duchowości liturgicznej, ksiąg liturgicznych, przepisów liturgicznych, dokumentów Kościoła o liturgii. Dalej dotyka wykonawców i uczestników liturgii, ich wiary i życia, przygotowania do liturgii, a także pełnienia różnorodnych funkcji liturgicznych. Następnie dotyka także całego obszaru znaków i symboli liturgicznych, języka, gestów, postaw, muzyki, śpiewu, milczenia, sprzętów, naczyń, sztuki sakralnej, architektury budynku, wyposażenia i urządzenia wnętrza, itp. Wszystkie te aspekty piękna celebracji w jakimś stopniu porusza Instrukcja. Szczegółowe ich potraktowanie przekracza ramy tego referatu.
Refleksję nad zagadnieniem troski o piękno celebracji według Instrukcji Redemptionis Sacramentum ograniczę zatem do zadań prezbiterów. Ksiądz prof. Stanisław Czerwik omówił całościowo już tę Instrukcję w Biuletynie Anamnesis1.
W związku z tym, podzieliłem referat na następujące części: 1. Odpowiedzialność prezbitera za celebrację Eucharystii; 2. Przygotowanie celebracji Eucharystii przez prezbitera; 3. Prezbiter jako przewodniczący Eucharystii, 4. Formacja wiernych, 5. Usuwanie nadużyć.
1. Odpowiedzialność prezbitera za celebrację Eucharystii
Zamiarem Instrukcji nie było opracowanie całości norm związanych z Najświętszą Eucharystią, ale ich przypomnienie, z myślą o głębszym wzmocnieniu wartości norm liturgicznych i podstawowych zasad, które są już zawarte w wypowiedziach lub postanowieniach wciąż obowiązujących. Chodziło w niej także o wprowadzenie niektórych przepisów, aby dzięki nim te wcześniejsze były wyjaśnione i uzupełnione, jak również o przedstawienie ich biskupom, prezbiterom i diakonom oraz wszystkim wiernym świeckim, by każdy odpowiednio do swoich powinności i możliwości, wprowadził je w życie (RS 2).
Kierowanie świętą liturgią i odpowiedzialność za jej sprawowanie została przedstawiona w pierwszym rozdziale Instrukcji2. Wyliczono tu następującą hierarchię odpowiedzialności: Stolica Apostolska (RS 14-17); biskup diecezjalny (RS 19-25); konferencja episkopatu (RS 26-28); prezbiterzy (RS 29-33); diakoni (RS 34-35).
Wszyscy wierni mają prawo do prawdziwej liturgii, a w sposób szczególny do celebracji Mszy Św., która winna być taka, jaką chciał i ustanowił Kościół, tak jak określają przepisy w księgach liturgicznych oraz w innych normach i aktach prawnych (RS 12).
Tajemnica Eucharystii jest zbyt wielka, aby kapÅ‚an mógÅ‚ pozwolić sobie na traktowanie jej wedle wÅ‚asnej oceny, która nie szanowaÅ‚aby jej Å›wiÄ™tego chaÂrakteru i jej wymiaru powszechnego. Jeżeli prezbiter tak postÄ™puje, to wtedy szkodzi prawdziwej jednoÅ›ci obrzÄ…dku rzymskiego, która winna być gorliwie zachowywana (RS 11).
Rozważmy szerzej problem odpowiedzialnoÅ›ci prezbitera za celebracjÄ™ Å›wiÄ™tej liturgii. W poszczególnych lokalnych zgromadzeniach wiernych preÂzbiterzy sprawiajÄ…, że w pewnym sensie biskup staje siÄ™ w nich obecny, sami zaÅ› jednoczÄ… siÄ™ z nim ufnie i wielkodusznie, a jego obowiÄ…zki i zatroskanie po części przejmujÄ… na siebie i codziennie starannie je wykonujÄ…. Ze wzglÄ™du na udziaÅ‚ w kapÅ‚aÅ„stwie i posÅ‚annictwie prezbiterzy powinni szczerze uznawać swego biskupa za ojca i ze czciÄ… okazywać mu posÅ‚uszeÅ„stwo, które przyrzeÂkali podczas swoich Å›wiÄ™ceÅ„ (RS 29). Biskupi wydajÄ… różne diecezjalne rozpoÂrzÄ…dzenia dotyczÄ…ce sprawowania Mszy Åšw., ale nie zawsze sÄ… one respektoÂwane przez księży, jednoczeÅ›nie także nie zawsze egzekwowane przez biskupa, np. zasady binacji i trynacji Mszy Å›w.
Wielka odpowiedzialność spoczywa przy sprawowaniu Eucharystii zwÅ‚aszÂcza na kapÅ‚anach3, którym przysÅ‚uguje zadanie przewodniczenia jej inpersoÂna Christi. zapewniajÄ…c Å›wiadectwo i posÅ‚ugÄ™ komunii nie tylko wobec wspólÂnoty bezpoÅ›rednio biorÄ…cej w niej udziaÅ‚, lecz także wobec KoÅ›cioÅ‚a powszechnego, który zawsze jest przywoÅ‚ywany przez EucharystiÄ™ (RS 30). Prezbiter przewodniczy Eucharystii w imieniu Chrystusa.
Prezbiterzy powinni sprawować misteria Chrystusa, a zwÅ‚aszcza EucharyÂstycznÄ… OfiarÄ™ na chwalÄ™ Boga i dla uÅ›wiÄ™cenia chrzeÅ›cijaÅ„skiego ludu pobożÂnie i z wiarÄ… oraz zgodnie z tradycjÄ… KoÅ›cioÅ‚a. Dlatego nie mogÄ… pozbawiać swej posÅ‚ugi gÅ‚Ä™bokiego znaczenia, znieksztaÅ‚cajÄ…c sprawowanie liturgii przez dowolne zmiany, pominiÄ™cia lub też dodatki (RS 31).
Wyróżniono wskazania dotyczÄ…ce proboszcza parafii4, który ma za zadanie troszczyć siÄ™ o to, ażeby sprawowanie Eucharystii staÅ‚o siÄ™ centrum parafialnego zgromadzenia wiernych, aby wierni Å›wiadomie i czynnie uczestniczyli w liturgii. Pod wÅ‚adzÄ… biskupa diecezjalnego proboszcz winien kierować liturÂgiÄ… w swojej parafii i czuwać nad tym, by nie wkradÅ‚y siÄ™ do niej nadużycia (KPK 528). Celebracja Mszy Å›w. wymaga dobrego jej przygotowania przez proboszcza przy pomocy różnych wiernych, ale nie powinien on jednak w sprawach liturgii w żaden sposób przekazywać wiernym tego, co należy do jego wÅ‚asnych obowiÄ…zków (RS 32).
Wszyscy zaś prezbiterzy mają starać się należycie pielęgnować wiedzę i umiejętność sprawowania liturgii (RS 33), aby byli przeniknięci zachwytem i zdumieniem, jaki w sercach wiernych sprawia celebrowane w Eucharystii misterium paschalne (EE 5). Z tego stwierdzenia wynika konieczność stałej formacji teologicznej i pastoralnej prezbiterów, jak i wiernych, aby wzrastała troska o poprawne i piękne wykonanie tekstów i obrzędów liturgicznych, a udział w nich odznaczał się głębią przeżycia duchowego.
Szafarze wyÅ›wiÄ™ceni oraz wierni Å›wieccy, wypeÅ‚niajÄ…cy swoje zadanie lub funkcjÄ™, majÄ… czynić to wszystko i tylko to, co do nich należy podczas samej celebracji liturgicznej, jak i podczas jej przygotowywania, aby liturgia KoÅ›cioÅ‚a byÅ‚a sprawowana godnie i piÄ™knie (RS 44). To stwierdzenie nie zmienia siÄ™ od ukazania Konstytucji o liturgii prawie w każdym istotnym dokumencie Stolicy Apostolskiej poÅ›wiÄ™conym liturgii (KL 28). Z tego wynika, że przewodniczÄ…cy powinien unikać niebezpieczeÅ„stwa zaciemniania uzupeÅ‚niajÄ…cego siÄ™ podziaÂÅ‚u czynnoÅ›ci pomiÄ™dzy duchownymi i Å›wieckimi, które sprawia, że funkcja Å›wieckich może zostać poddana pewnej „klerykalizacji", podczas gdy szafarze wyÅ›wiÄ™ceni niesÅ‚usznie podejmujÄ… to, co jest wÅ‚aÅ›ciwe dla życia i dziaÅ‚ania
wiernych Å›wieckich (RS 45). Możemy tu przytoczyć jako przykÅ‚ad wypowiaÂdanie wezwaÅ„ modlitwy wiernych w wielu parafiach ciÄ…gle jeszcze przez kapÅ‚ana. Z drugiej strony, praktykowane nieraz dopuszczanie do homilii kleryków lub sióstr zakonnych w niedzielÄ™ modlitw o powoÅ‚ania w parafii.
Troskę prezbiterów o piękno celebracji Eucharystii według Instrukcji można sprowadzić do czterech głównych płaszczyzn: przygotowanie celebracji, przewodniczenie liturgii, formacja liturgiczna oraz usuwanie nadużyć.
2. Przygotowanie celebracji Eucharystii przez prezbitera
Jezus wyznaczył zadanie uczniom, który mieli przygotować starannie «dużą salę" gdzie mogliby spożyć Paschę (EE 47). To zdanie z Encykliki o Eucharystii zobowiązuje także dziś prezbiterów, aby poświęcali odpowiedni czas na przygotowanie celebracji. Instrukcja wskazuje na proboszcza parafii. który powinien dobrze przygotować celebrację liturgiczną przy współudziale różnych wiernych (RS 32).
Troska o piÄ™kno celebrowania Mszy Å›w. nie może, i to absolutnie, ograniÂczyć siÄ™ do respektowania jedynie zewnÄ™trznych elementów. Ta troska buduÂje siÄ™ i roÅ›nie od wewnÄ…trz. Najlepszym przygotowaniem prezbitera do celeÂbry jest modlitwa, a także autentyczne życie liturgiÄ…, a szczególnie EucharystiÄ…. Sprawowanie Eucharystii nie może być odrabianiem.
Podejmując zagadnienie przygotowania kapłana do celebracji Eucharystii należałoby wyróżnić jego trzy etapy: przygotowanie dalsze, bliższe i bezpośrednie.
2.1. Przygotowanie dalsze
Najpierw troska o miejsce celebracji Eucharystii, które ma być święte, czyli poświęcona lub pobłogosławiona świątynia. W poszczególnych przypadkach, gdy wymaga tego konieczność, można sprawować w innym odpowiednim miejscu (RS 108).
Każdą celebrację liturgiczną należy starannie przygotować przy współudziale wszystkich zainteresowanych oraz przy użyciu ksiąg liturgicznych, tak co do strony obrzędowej, jak i spraw duszpasterskich czy muzyki. Dokonuje się tego pod kierunkiem proboszcza lub rektora kościoła, uwzględniając także zdanie wiernych. Kapłanowi zaś przewodniczącemu celebracji przysługuje zawsze prawo decydowania o tym, co należy do jego zadań (OWMR 111).
MajÄ…c na uwadze materiÄ™ NajÅ›wiÄ™tszej Eucharystii podano wskazania dotyÂczÄ…ce przygotowania chleba i wina, którego używa siÄ™ przy sprawowaniu NajÅ›wiÄ™tszej Ofiary eucharystycznej5. Polecono, aby hostie byÅ‚y wykonywane przez osoby, które odznaczajÄ… siÄ™ nie tylko uczciwoÅ›ciÄ…, lecz również majÄ… kompetencje do ich wykonywania i wyposażone sÄ… w odpowiednie narzÄ™dzia (RS 48). Zbyt maÅ‚e komunikanty i kruszÄ…ce siÄ™ na obrzeżu nie nadajÄ… siÄ™ do udzielania Komunii do ust, a tym bardziej na rÄ™kÄ™, ale księża je kupujÄ…, bo sÄ… taÅ„sze.
OdnoÅ›nie wina do Eucharystii wskazano, aby z troskliwoÅ›ciÄ… dbać o jego przechowywanie w doskonaÅ‚ym stanie, aby nie skwaÅ›niaÅ‚o. Absolutnie zakazuÂje siÄ™ używania wina, którego prawdziwość i pochodzenie byÅ‚yby wÄ…tpliwe: KoÅ›ciół bowiem wymaga pewnoÅ›ci, jeÅ›li chodzi o warunki konieczne do ważnoÅ›ci sakramentów. Å»aden pretekst nie może usprawiedliwić użycia jakichkolwiek innych napojów, które nie stanowiÄ… ważnej materii (RS 50). Wino do EuchaÂrystii kupujemy nie zawsze w sklepach koÅ›cielnych, ale w dużych hipermarketach, hurtowniach, jednak bez koÅ›cielnego certyfikatu, ale być może taÅ„sze.
Wspólnota wiernych ma prawo, aby zwłaszcza w celebracji niedzielnej stale była obecna odpowiednia i prawdziwa muzyka oraz aby ołtarz, sprzęty i bielizna liturgiczna zgodnie z przepisami zawsze odznaczały się godnością, pięknem i czystością (RS 57).
Pasterze powinni czuwać, aby bielizna ołtarzowa, zwłaszcza ta, na której się kładzie święte postacie, była zawsze czysta i często prana zgodnie z przyjętym zwyczajem. Jest godne pochwały, jeśli wodę z pierwszego, ręcznego prania, wylewa się do kościelnej studzienki lub w odpowiednie miejsce na ziemię. Następnie kolejnego prania można dokonać według przyjętego zwyczaju (RS 120). W ilu kościołach są takie studzienki.
Wszyscy wierni mają prawo, by sprawowanie Eucharystii we wszystkich jej częściach zostało tak troskliwie przygotowane, aby słowo Boże było w niej godnie i skutecznie głoszone i wyjaśniane, aby zgodnie z przepisami pieczołowicie została zachowana możliwość wyboru tekstów liturgicznych i obrzędów, a słowa pieśni podczas celebracji liturgii strzegły i właściwie ożywiały ich wiarę (RS 58). Odpowiedzialnym za to jest proboszcz, który powinien zorganizować odpowiednich pomocników: organista, kościelny, lektorzy, komentatorzy, psałterzyści, ministranci, dekoratorzy, sprzątający, porządkowi.
Bardzo ważne jest wiÄ™c przygotowanie tekstów liturgicznych, zaznaczenie ich w ksiÄ™gach i przeczytanie. W szczególny sposób należy dbać o ksiÄ™gi liturgiczne, aby byÅ‚y otaczane specjalnym szacunkiem, zwÅ‚aszcza Ewangeliarz i Lekcjonarz (OWMR 349). Możemy tu podać różne przykÅ‚ady. PrzykÅ‚ad pozyÂtywny- mszaÅ‚ codzienny i drugi na niedziele i Å›wiÄ™ta. KsiÄ™gi liturgiczne upoÂrzÄ…dkowane w zakrystii, w szafie z Å‚atwym dostÄ™pem i znajdowaniem każdej z nich. KsiÄ…dz idzie do oÅ‚tarza ze Å›piewnikiem w rÄ™ku i Å›piewa, bo chce dać przykÅ‚ad noszenia książki wiernym. PrzykÅ‚ad negatywny - ksiÄ™gi wrzucone na dno szafy, bez porzÄ…dku, zabrudzone, oberwane rogi kartek w mszale, Lekcjonarzu, modlitwie wiernych, wstążki rozszczepione, ponadrywane. Czy nie stać parafii na nowy mszaÅ‚? Czy nie stać parafii na nowy Lekcjonarz? Czy nie stać parafii na nowe ksiÄ™gi obrzÄ™dów sakramentów? Nowe wydania np. obrzÄ™dów chrztu, małżeÅ„stwa, pogrzebu nie sÄ… kupowane przez księży, bo te stare siÄ™ jeszcze nie zużyÅ‚y. Duchowny nieraz oszczÄ™dza tam, gdzie nie powinien, a przecież żyje z liturgii. PrzykÅ‚adowo, na pogrzeb kapÅ‚ana zabieramy szaty liturgiczne w reklamówkach z supermarketów: Obi, Real, Tesco, Lidl, BiedronÂka. Nie jest to estetyczne podczas procesji na cmentarz, gdy alby niosÄ… księża w takich reklamówkach - lepiej wyglÄ…da w czarnym neseserze.
Prezbiterzy powinni zadbać także o godność świętych naczyń (RS 117) do sprawowania Eucharystii oraz piękno szat liturgicznych (RS 121)6. Oczywiste jest, że powinni również dbać o estetykę swojego wyglądu: włosy, ogolona broda albo regularnie przystrzyżona, czysta sutanna i buty, nieprzepocone ubranie, itp.
2.2. Przygotowanie bliższe
To czas przed MszÄ… Å›w., który przewodniczÄ…cy spÄ™dza okoÅ‚o pół godziny przed liturgiÄ… w koÅ›ciele, w konfesjonale, z brewiarzem w rÄ™ku. W Dodatku do LG mamy teksty na przygotowanie do Mszy Åšw., mamy inne teksty modlitewÂne, mamy wolne kartki w brewiarzu, gdzie możemy wpisać swoje wÅ‚asne modlitwy. Dobra, stara tradycja kapÅ‚aÅ„ska uczyÅ‚a, że ksiÄ…dz jest pół godziny przed MszÄ… w koÅ›ciele i przygotowuje siÄ™ do Mszy. PrzykÅ‚ad z Wiednia aktualÂny w tym roku, ale i przed 15 laty. W parafii pw. AnioÅ‚a Stróża proboszcz 45 min przed MszÄ… daje codziennie okazjÄ™ do spowiedzi, aż do 15 min przed MszÄ…, gdyż ten czas jest mu potrzebny na przygotowanie w zakrystii. Te ramy czasowe sÄ… zapisane w comiesiÄ™cznej gazetce parafialnej i na tablicy ogÅ‚oszeÅ„ w przedsionku koÅ›cioÅ‚a. Ten czas przeznacza na zaznaczenie stron w mszale, Lekcjonarzu i modlitwie wiernych przed rozpoczÄ™ciem liturgii. Wielu księży czyni to nerwowo kartkujÄ…c mszaÅ‚ na rozpoczÄ™cie prefacji.
Warto przed liturgią zwrócić uwagę na zagracenie ołtarza i ambony: mszał, ogłoszenia parafialne, kartki z różnymi informacjami, intencje mszalne, kwiaty, świece, mały krzyżyk, modlitewnik, futerał na okulary, stojak z mikrofonem, nieraz już stoi kielich, ampułki i naczynie do lavabo. Na kredensie należy te wszystkie rzeczy przygotować, a nie na ołtarzu. Kielich przed Mszą należy przykryć welonem w kolorze dnia lub białym (OWMR 118).
2.3. Przygotowanie bezpośrednie
To te kilka minut przed rozpoczęciem Mszy w zakrystii, gdzie zachowuje się milczenie „bo Pan jest blisko" - są takie napisy w niektórych zakrystiach, które ułatwiają skupienie, wyciszenie, modlitwę z ministrantami, oczekiwanie na rozpoczęcie misterium, któremu mam przewodniczyć.
W wielu zakrystiach jednak zdarza się, że słychać niedokończone rozmowy z ministrantami, kościelnym, najnowsze kawały czy żarty, rozmowy o meczu, jak przy zwykłej robocie. Doświadczamy wtedy rutyny: jakby prezbiter był w robocie, jak rzemieślnik, który zna dobrze swój zawód i nie musi już myśleć o tym co robi, bo potrafi swoją robotę wykonać z zamkniętymi oczami. Grozi wtedy kapłanowi zbanalizowanie misterium, któremu ma przewodniczyć.
Doświadczyć tego można w oczekiwaniu koncelebransów na rozpoczęcie Mszy: rozmawiają, dogadują, jedni chcą zająć ostatnie miejsca i dlatego pchają się na czoło procesji wejścia, aby potem siedzieć z tyłu za plecami innych, schować się. Inni znowu zawsze chcą się pokazać, aby ich zauważono i dlatego kręcą się wokół przewodniczącego. Trudno jest im nieraz podporządkować się uwagom kierującego liturgią ceremoniarza. Trzeba nieraz uciszać księży przed rozpoczęciem Mszy i zburzyć im dobre samopoczucie braku odpowiedzialności, bo nie musi myśleć o słowie wstępnym, o kazaniu, o ministrantach, bo po prostu teraz jest na luzie. Przynajmniej dziś nie musi się stresować tak jak zawsze, dlatego nie myśli o tym, co za chwilę się rozpocznie i wykorzystuje czas na rozmowy koleżeńskie.
3. Prezbiter jako przewodniczÄ…cy Eucharystii
Wielka odpowiedzialność przy sprawowaniu Eucharystii, według Instrukcji, spoczywa zwłaszcza na prezbiterach, którym przysługuje zadanie przewodniczenia jej In persona Christi. zapewniając świadectwo i posługę komunii nie tylko wobec wspólnoty bezpośrednio biorącej w niej udział, lecz także wobec Kościoła powszechnego, który zawsze jest przywoływany przez Eucharystię (RS 30).
Przewodnictwo Eucharystii to umiejÄ™tność, co wiÄ™cej to sztuka celebrowaÂnia liturgii jako dialogu miÄ™dzy Bogiem i ludźmi. Przewodniczenie liturgii wyÂmaga respektowania praw, którymi kieruje siÄ™ zgromadzenie liturgiczne, dlatego kreatywność celebransa musi szanować autorytet KoÅ›cioÅ‚a. Ta sztuka nie może być swobodnÄ… i radosnÄ… twórczoÅ›ciÄ… kapÅ‚ana. Przewodniczenie EucharyÂstii to także umiejÄ™tność aktualizowania spotkania z Chrystusem w Å›wiÄ™tych obrzÄ™dach. To inaczej sztuka Å›wiÄ™towania przez zgromadzenie liturgiczne PamiÄ…tki Pana (por. OWMR 7), ponieważ celebransem, podmiotem celebracji chrzeÅ›cijaÅ„skiej jest caÅ‚e zgromadzenie (por. KKK 1141) nie tylko kapÅ‚an przeÂwodniczÄ…cy. Akcja liturgiczna jest celebracjÄ… KoÅ›cioÅ‚a, czyli zgromadzenia które siÄ™ spotyka, dlatego wszyscy jego czÅ‚onkowie sÄ… i powinni być zaangażowaÂni i wÅ‚Ä…czeni w tÄ™ akcjÄ™.
Podmiotem dziaÅ‚aÅ„ liturgicznych jest caÅ‚e zgromadzenie liturgiczne, jednoÂczeÅ›nie to zgromadzenie staje siÄ™ przedmiotem Bożych dziaÅ‚aÅ„. W nim dokoÂnuje siÄ™ współdziaÅ‚anie pomiÄ™dzy akcjÄ… Boga w Duchu ÅšwiÄ™tym i odpowiedziÄ… realizowanÄ… również w Duchu ÅšwiÄ™tym ze strony uczestników liturgii, co można nazwać „sztukÄ… uczestniczenia". Koniecznym dopeÅ‚nieniem dziaÅ‚ania wspólnoty jest uporzÄ…dkowanie i harmonia. SzczególnÄ… rolÄ™ w zgromadzeniu speÅ‚nia przewodniczÄ…cy celebracji, który ma prowadzić celebracjÄ™, przewodzić jej, przeprowadzić jÄ…. Wszyscy obecni w odpowiedni sposób celebrujÄ… -wykonujÄ… liturgiczne posÅ‚ugi, które zmieniajÄ… siÄ™ w zależnoÅ›ci od okolicznoÅ›ci miejsca i czasu, ale nie wszyscy przewodniczÄ… celebracji. W zgromadzeniu liturgicznym jest jeden przewodniczÄ…cy, prowadzÄ…cy7, ale on także jest uczestnikiem liturgii. Nie tylko musi umieć przewodniczyć celebracji, ale musi też umieć uczestniczyć w celebracji liturgicznej.
W istocie jedynym celebransem i przewodniczÄ…cym celebracji liturgicznej jest Jeden PoÅ›rednik miÄ™dzy Bogiem a ludźmi, ArcykapÅ‚an Nowego Przymierza, Jezus Chrystus (por. Hbr 8,1-2). Przewodnikiem zgromadzenia w zastÄ™pÂstwie Chrystusa, w Jego imieniu, jest kapÅ‚an. Niektóre czynnoÅ›ci mogÄ… być sprawowane przez diakona, akolitÄ™ czy wyznaczonÄ… osobÄ™. Celebrans modli siÄ™ w imieniu wiernych i z wiernymi, dokonuje Å›wiÄ™tych czynnoÅ›ci, naucza. Odpowiedzialny jest za porzÄ…dek caÅ‚oÅ›ci celebracji. PrzewodniczÄ…cy dziaÅ‚a w imieniu Chrystusa - in persona Christi, a nie na mocy wÅ‚asnych możliwoÅ›ci i zdolnoÅ›ci organizacyjnych. To znaczy, że Chrystus jest pierwszym podmiotem dziaÅ‚aÅ„ liturgicznych. ZasiadajÄ…c jednak po prawicy Ojca niebieskiego posÅ‚uguje siÄ™ swoim przedstawicielem, który w Jego imieniu sprawuje najÅ›wiÄ™tsze czynnoÅ›ci. Chrystus jest obecny i dziaÅ‚ajÄ…cy w osobie kapÅ‚ana (KL 7). CaÅ‚a moc, caÅ‚a godność celebransa wypÅ‚ywa z udziaÅ‚u w Chrystusowym kapÅ‚aÅ„stwie. Prezbiter jest wiÄ™c sakramentem Chrystusa, ArcykapÅ‚ana i w zgromadzeniu liturgicznym uobecnia, reprezentuje Chrystusa jako GÅ‚owÄ™ spoÅ‚eczÂnoÅ›ci KoÅ›cioÅ‚a8.
Przewodniczenie liturgii winno się realizować zawsze z taką świadomością, a wtedy prezbiter nie będzie się czuł w czasie sprawowania akcji liturgicznej jako gospodarz na swoich włościach, na swoim ranczo. Nie będzie swoją osobą i działaniem zasłaniać działającego Chrystusa. Potrzeba tu wyjątkowej transparencji, przezroczystości, aby był widoczny Chrystus. Wszystkie działania kapłana winny prowadzić do takiej świadomości także u wiernych. Trzeba przeto unikać operowania swoją osobą, zrezygnować z nieustannego zwracania uwag, posyłania po coś do zakrystii, dyrygowania czy nachalności, nie udawać konferansjera, diskdżokeja, duszy towarzystwa, dyrektora imprezy czy kierownika przedstawienia.
KapÅ‚an reprezentuje także Chrystusa modlÄ…cego siÄ™, dlatego jego zadaniem jest wÅ‚Ä…czenie wiernych przez rozmodlenie w nieustannÄ… modlitwÄ™ Chrystusa. Owo rozmodlenie to nie sprawa tylko dobrego przykÅ‚adu, ale wypeÅ‚niaÂnie Chrystusowego kapÅ‚aÅ„stwa - in persona Christi. Modlenie siÄ™ tekstami, a nie odmawianie, czy tylko poprawne odczytywanie lub odÅ›piewanie modlitw zapisanych w mszale z wykonaniem odpowiednich gestów i postaw9.
Prezbiter dziaÅ‚ajÄ…c w liturgii w imieniu Chrystusa, reprezentuje również caÅ‚y KoÅ›ciół. Kiedy sprawuje EucharystiÄ™, czyni to w imieniu biskupa, a ten z kolei w imieniu caÅ‚ego kolegium apostolskiego. Reprezentowanie kolegium apoÂstolskiego oznacza konieczność respektowania ustanowionych przez prawowitÄ… wÅ‚adzÄ™ zasad i przepisów.
Wierni winni być świadomi, że uczestniczą w kulcie Kościoła, a nie przychodzą, aby być świadkami fantazji i indywidualnych pomysłów przewodniczącego liturgii. Wierni mają prawo do poprawnie celebrowanej liturgii. Całe działanie kapłana w zgromadzeniu liturgicznym jest współdziałaniem, celebracja jest koncelebracją ze wszystkimi zgromadzonymi, a w szczególności z pełniącymi wyznaczone funkcje liturgiczne10.
Powinien zniknąć godny napiÄ™tnowania zwyczaj, że kapÅ‚ani - wedÅ‚ug swojego uznania - zmieniajÄ… lub znieksztaÅ‚cajÄ… teksty Å›wiÄ™tej liturgii, jakie sÄ… zobowiÄ…zani wypowiedzieć. PostÄ™pujÄ…c w ten sposób czyniÄ… celebracjÄ™ Å›wiÄ™tej liturgii niepewnÄ…, a nierzadko faÅ‚szujÄ… jej autentyczny sens (RS 59). KapÅ‚an z racji swojego posÅ‚annictwa musi pamiÄ™tać, że jest sÅ‚ugÄ…, a nie wÅ‚aÅ›cicielem Bożych misteriów. StÄ…d też nie może dowolnie dysponować tekstem liturgicznym i caÅ‚ym najÅ›wiÄ™tszym obrzÄ™dem jako swojÄ… wÅ‚asnoÅ›ciÄ… i nadawać mu ksztaÅ‚t osobisty i dowolny11. Powinien mÄ…drze korzystać z dopuszczonej i zaleÂconej przez przepisy możliwoÅ›ci ksztaÅ‚towania liturgii i dostosowywania jej do potrzeb wspólnoty, ale musi unikać też dowolnoÅ›ci, wielomówstwa, przekrÄ™cania formuÅ‚ i modlitw. Sztuka przewodniczenia wymaga od kapÅ‚ana posÅ‚uszeÅ„stwa wobec zasad podanych w zatwierdzonych ksiÄ™gach liturgicznych, szacunku dla sacrum, pobożnoÅ›ci, czyli wewnÄ™trznego oddania swojej woli
Bogu i posługiwania z wiarą i miłością ku Bogu i ludziom12. Fałszywe rozumienie demokracji w liturgii: módlcie się, aby naszą i waszą ofiarę..., aby naszą wspólną ofiarę przyjął... Improwizacje tekstowe w miejscach niedozwolonych: Oto Baranek Boży, który na osiołku wjechał do Jerozolimy. Znak pokoju: pokój nam wszystkim. W Radiu Maryja przewodniczący powtarzał trzy razy.
Przewodniczenie jest sÅ‚użbÄ… zgromadzeniu, dlatego posÅ‚uga ta prowadzi do szacunku dla wszystkich wiernych i do każdego z osobna, który wypÅ‚ywa z umiÅ‚owania Chrystusa obecnego we wspólnocie zebranych. Nie ma prawdziÂwej celebracji bez umiÅ‚owania wiernych. Prawdziwa, autentyczna celebracja jest nacechowana dyskrecjÄ… przewodniczÄ…cego. PeÅ‚ni on swojÄ… funkcjÄ™ repreÂzentowania KoÅ›cioÅ‚a, jest sobÄ… w tym celu, aby inni mogli być sobÄ…. To jest sekret miÅ‚oÅ›ci. Celebracja zakÅ‚ada proces przechodzenia od „ja" w kierunku „my". Proces ten oznacza konkretnie troskÄ™ o duchowe dobro wiernych, wrażliwość na ich potrzeby, sytuacje. Postuluje wysoki stopieÅ„ samodyscypliny, przejawiajÄ…cej siÄ™ w takcie, estetyce, w kulturze wypowiadania tekstów, respektowanie przerw, odpowiednie akcentowanie tekstu13.
Nie wolno opuszczać i zmieniać przepisanych czytań biblijnych, a zwłaszcza „czytań ani psalmu responsoryjnego, w których zawiera się słowo Boże. Nie wolno zastępować ich innymi tekstami, nie biblijnymi" (RS 62). Tylko dwie zwrotki psalmu poleca proboszcz do wykonania, więcej nie wolno. Organista dostaje upomnienie, gdy wykona trzy.
Przewodniczyć zgromadzeniu znaczy najpierw - tworzyć zgromadzenie. Celebrans troszczy siÄ™ o to, aby zebrani poczuli siÄ™ ludem Bożym, chcianym, umiÅ‚owanym przez Boga, kochanym przez duszpasterza. Jak ważne jest wejÂÅ›cie celebransa do zgromadzenia. Procesja do oÅ‚tarza jest aktem liturgicznym. Jakość tej czynnoÅ›ci tworzy wspólnotÄ™, nadaje jej tonacjÄ™ rodzinnoÅ›ci, ciepÅ‚a lub urzÄ™dowoÅ›ci. Procesja do oÅ‚tarza w peÅ‚nym skÅ‚adzie osobowym jest wyraÂzem uporzÄ…dkowania ludu Bożego, znakiem spoÅ‚ecznego charakteru liturgii i równoczeÅ›nie elementem tworzÄ…cym wspólnotÄ™. Ta swoista „choreografia liturgiczna" nie powinna być lekceważona. ObrzÄ™dy wstÄ™pne Mszy Å›w. majÄ… na celu, by wierni, którzy siÄ™ zbierajÄ… razem, poÅ‚Ä…czyli siÄ™ we wspólnotÄ™ i przygotowali do odpowiedniego sÅ‚uchania sÅ‚owa Bożego i peÅ‚nego sprawoÂwania Eucharystii (OWMR 24). Walor gromadzenia siÄ™ wiernych okreÅ›la siÄ™ jako „łaska rozpoczÄ™cia", która zamyka w sobie szacunek dla obecnych, przychodzÄ…cych na liturgiÄ™ KoÅ›cioÅ‚a. Zamyka ona w sobie także wprowadzenie w skupienie i komuniÄ™ z Bogiem i braćmi. Jest to Å‚aska dobrego poczÄ…tku14. PrzewodniczÄ…cy powinien używać modlitewnika i Å›piewać pieśń na wejÅ›cie, aby oczekiwać tego od wiernych i domagać siÄ™ od ministrantów.
Od rozpoczÄ™cia celebracji ważnÄ… rolÄ™ odgrywa estetyka gestów wykonyÂwanych przez przewodniczÄ…cego, która wymaga kultury i dyscypliny. Jakże różne gesty rÄ…k możemy zauważyć u celebransów. PrzykÅ‚adowo gest rozÅ‚ożenia rÄ…k na pozdrowienie: perfekcjonista - „na żabkÄ™", anemik, choleryk, nerwus przebierajÄ…cy palcami, mistyk przeciążony na jednÄ… stronÄ™, z rozcapierzoÂnymi palcami. DÅ‚ubanie w nosie lub czyszczenie paznokci podczas liturgii. Opieranie siÄ™ rÄ™kami o oÅ‚tarz podczas konsekracji chleba i kielicha. PokazywaÂnie wielkiej tajemnicy wiary.
Zauważa siÄ™ dwie skrajnoÅ›ci we wprowadzeniu do liturgii dnia: pierwsza to brak sÅ‚owa wstÄ™pnego albo formuÅ‚ka - przeproÅ›my...; druga to przedÅ‚użanie wprowadzenia. Jeden z kapÅ‚anów wygÅ‚osiÅ‚ sÅ‚owo wstÄ™pne tak dÅ‚ugie, jak kazaÂnie, nie czuwaÅ‚ nad tym, co mówi i na koniec powiedziaÅ‚: Amen. Wierni odpoÂwiedzieli: Bóg zapÅ‚ać. KsiÄ…dz zaÅ› rozpoczÄ…Å‚: WierzÄ™ w jednego Boga... wierni nie podjÄ™li wyznania, a duchowny doÅ›wiadczyÅ‚ swojej rutyny. CzÄ™sto zauważa siÄ™ brak milczenia przed aktem pokuty i tÄ™ samÄ… formÄ™, a przecież w mszale sÄ… cztery. W niedzielÄ™ może być pokropienie wodÄ….
Celebrans przewodniczy zgromadzeniu liturgicznemu, to znaczy jest obecny. Zaobserwowano, niestety, w postawie niektórych przewodniczÄ…cych zjaÂwisko pseudoobecnoÅ›ci kapÅ‚ana w liturgii15. Oznacza to, że kapÅ‚an jest fizyczÂnie przy oÅ‚tarzu, ale nie jest obecny we Mszy Å›w. Åšpieszy siÄ™. Serce jego jest daleko od zgromadzonych. SkarżyÅ‚a siÄ™ kiedyÅ› studentka teologii na swojego duszpasterza, który podczas Mszy ani razu nie spojrzaÅ‚ w stronÄ™ wiernych zgroÂmadzonych w koÅ›ciele. Można też zauważyć z drugiej strony postawÄ™ zbytnieÂgo rozglÄ…dania siÄ™ przewodniczÄ…cego, badania wzrokiem siedzÄ…cych wiernych, kontrolowania ich obecnoÅ›ci na Mszy. Wierni na Mszy to nie materiaÅ‚ do przeÂrobienia, jak w zakÅ‚adzie pracy. W zgromadzeniu komunikacja miÄ™dzy przeÂwodniczÄ…cym a wiernymi odgrywa podstawowe znaczenie w dobrej celebraÂcji. Komunikacja wzrokowa z wiernymi to jednak nie kontrola.
Piękna celebracja wymaga harmonijnego układu elementów składających się na nią, więc miejsca, czasu, dźwięku, obrazu. Wszelka przesada typu „za dużo" czy „za mało" psuje tę harmonię. Przewodniczący powinien zachować równowagę pomiędzy czasem ciszy i słowa, czasem działania i wytchnienia, czasem szczególniejszej aktywności i momentami wspólnej akcji, pomiędzy momentami słuchania i ekspresji.
Podajmy tu przykÅ‚ad obrzÄ™du powszechnie źle interpretowanego przez przewodniczÄ…cego. Po Å›piewie Baranku Boży, kapÅ‚an modlitwÄ… przed KomuniÄ… odmawianÄ… po cichu przygotowuje siÄ™ do owocnego przyjÄ™cia CiaÅ‚a i Krwi Chrystusa. Wierni czyniÄ… to samo, modlÄ…c siÄ™ w milczeniu. KapÅ‚an po Baranku Boży, a nie w czasie Å›piewu odmawia po cichu tekst modlitwy - ogólnie rzadÂko kto z przewodniczÄ…cych liturgii tego przestrzega.
Podobnie jest z puryfikacją kielicha po Komunii św. Często ma to jeszcze miejsce na środku ołtarza, tam gdzie kapłan konsekrował postacie. Znaczenie miejsca na środku ołtarza, gdzie dokonuje się Najświętsza Ofiara jest inne od miejsca puryfikowania. Po posiłku naczyń nie zmywa się na stole.
Celebrans powinien zachować coÅ› z rytmu serca16. Jeżeli serce bije arytmiczÂnie, za szybko lub za wolno, doprowadzi to do choroby - podobnie jest w celebracji liturgicznej, chory na rytm liturgii przewodniczÄ…cy doprowadzi do wykrzywieÅ„, wydziwiania, zaniedbaÅ„, a nawet nadużyć. TakÄ… też wtedy, skrzyÂwionÄ…, formuje pobożność uczestników.
Przewodniczenie celebracji liturgicznej jest umiejÄ™tnoÅ›ciÄ…, której uczymy siÄ™ w seminarium, ale brak staÅ‚ej formacji prowadzi do rutyny, wygodnictwa i perfekcyjnej praktycznoÅ›ci kapÅ‚ana. PrzykÅ‚ad kapÅ‚ana - „omnibusa", który nie potrzebowaÅ‚ koÅ›cielnego ani ministranta, ani organisty: w oÅ‚tarzu miaÅ‚ zakrystiÄ™, tam byÅ‚y wszystkie naczynia, ksiÄ™gi, wino, woda i magnetofon z nagraÂnymi pieÅ›niami; w odpowiednim momencie liturgii wÅ‚Ä…czaÅ‚ co potrzeba i wyciÄ…gaÅ‚ na oÅ‚tarz co potrzeba, a potem zaraz chowaÅ‚. Wniosek - dobry rzemieÅ›lnik liturgiczny, ale nie przewodniczÄ…cy zgromadzenia.
IstotnÄ… i ważnÄ… sprawÄ… jest dykcja przewodniczÄ…cego. Zauważa siÄ™ brak milczenia po módlmy siÄ™, niewyraźne wypowiadanie tekstu, poÅ‚ykanie liter w poÅ›piesznym odmawianiu, sztywna i wygodna rutyna w czytaniu i Å›piewaÂniu. Dobre przeczytanie i zaÅ›piewanie nie zawsze jest modlitwÄ… - może być tylko sprawnym odprawianiem. Czasem nawet niechlujstwo dykcji, patos sÅ‚owny i Å›mieszna maniera gÅ‚osu. Na dykcjÄ™ zwraca uwagÄ™ mszaÅ‚ przy wypowiadaniu słów konsekracji, aby wypowiadać je gÅ‚oÅ›no i wyraźnie: bieÅ›cie i jedźcie.
W zgromadzeniu liturgicznym przewodniczÄ…cy jest także uczestniczÄ…cym w liturgii. Nie tylko musi umieć przewodniczyć celebracji, ale musi także umieć uczestniczyć w niej, co dla kapÅ‚ana nie zawsze jest takie proste: np. sÅ‚uchanie czytaÅ„ biblijnych, homilii, Å›piew pieÅ›ni z ludem17. PrzykÅ‚ady pokazujÄ…, że wielu księży nie potrafi uczestniczyć w Eucharystii, gdy nie przewodniczÄ… i nie konÂcelebrujÄ…, np. na odpustach. Zachowanie księży uczestniczÄ…cych jest nieraz po prostu gorszÄ…ce wiernych: rozmawiajÄ… ze sobÄ…, komentujÄ… homiliÄ™, zachowaÂnia innych duchownych, odmawiajÄ… brewiarz podczas Mszy zamiast modlić siÄ™ z wiernymi i uczestniczyć w akcji liturgicznej. Duchowni rzadko przystÄ™pujÄ… do Komunii Åšw., gdy sÄ… tylko uczestnikami Eucharystii, np. bierzmowanie w dekanacie - księża nie koncelebrujÄ… tylko uczestniczÄ… w komży we Mszy, ale Komunii Åšw. nie przyjmujÄ…. Wierny może przecież dwa razy tego samego dnia przyjąć KomuniÄ™, gdy jest na Mszy Å›w.
4. Formacja wiernych świeckich
Do prezbiterów instrukcja kieruje apel, aby zabiegali o godne i piÄ™kne wypeÅ‚nianie funkcji liturgicznych przez wiernych Å›wieckich. Wierny Å›wiecki jest wezwany do tego, aby Å›wiadczyÅ‚ pomoc podczas celebracji liturgicznych, winien być należycie uformowany oraz wysoko cenić życie chrzeÅ›cijaÅ„skie, wiarÄ™, moralność i wierność wobec Magisterium KoÅ›cioÅ‚a. Wypada, aby otrzyÂmaÅ‚ on formacjÄ™ liturgicznÄ… dostosowanÄ… do jego wieku, stanu, rodzaju życia i stopnia kultury religijnej. Nie powinno siÄ™ wybierać tych, których wyznaczenie mogÅ‚oby budzić zdziwienie wiernych (RS 46), np. maÅ‚y ministrant czyta lekcjÄ™. Dla odpowiedniej formacji liturgicznej konieczna jest katecheza mista-gogiczna18. Należy jednak unikać w niej sprowadzania Eucharystii wyÅ‚Ä…cznie do rangi braterskiej uczty, czy spotkania, ale ukazywać także ofiarniczy charakÂter Mszy Åšw., która jest PamiÄ…tkÄ… MÄ™ki i Zmartwychwstania Chrystusa (OWMR 2; EE 12).
Jeżeli dla dobra wspólnoty niektórzy z wiernych Å›wieckich wykonujÄ… pewÂne funkcje podczas sprawowania Å›wiÄ™tej liturgii, a jest ich wiÄ™cej, wypada, aby różne funkcje albo różne części jednej funkcji wypeÅ‚niali, dzielÄ…c je miÄ™dzy siebie (RS 43). Oprócz posÅ‚ug akolity i lektora prawnie ustanowionych, do szczególnych funkcji należą: funkcje akolity i lektora wyznaczanych czasowo, z którymi Å‚Ä…czÄ… siÄ™ inne zadania opisane w Mszale Rzymskim, oraz funkcje przygotowania hostii, prania bielizny liturgicznej i tym podobne. Wszyscy „czy to szafarze wyÅ›wiÄ™ceni czy wierni Å›wieccy, wypeÅ‚niajÄ…cy swoje zadanie lub funkcjÄ™, niech czyniÄ… to wszystko i tylko to, co do nich należy", oraz podczas samej celebracji liturgicznej, jak i podczas jej przygotowywania niech dbajÄ…, aby liturgia KoÅ›cioÅ‚a byÅ‚a sprawowana godnie i piÄ™knie (RS 44).
Szczególnie godny pochwaÅ‚y jest utrzymujÄ…cy siÄ™ znany zwyczaj obecnoÅ›ci chÅ‚opców lub mÅ‚odzieÅ„ców, zazwyczaj nazywanych ministrantami, którzy sÅ‚użą przy oÅ‚tarzu na wzór akolity i na miarÄ™ swoich zdolnoÅ›ci otrzymujÄ… stosownÄ… katechezÄ™ na temat speÅ‚nianej posÅ‚ugi. Nie należy zapominać, że z grona tych chÅ‚opców na przestrzeni wieków zrodziÅ‚a siÄ™ wielka rzesza wyÅ›wiÄ™conych szaÂfarzy. Aby skuteczniej zaradzić duszpasterskim potrzebom ministrantów, naleÂży ustanowić dla nich i popierać stowarzyszenia, w których uczestniczyliby również i wspierali je ich rodzice. Ilekroć takie stowarzyszenia osiÄ…gnÄ… wymiar miÄ™dzynarodowy, erygowanie ich oraz uznawanie i zatwierdzanie ich statutów należy do Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów. Do tego rodzaju sÅ‚użby oÅ‚tarza mogÄ… być dopuszczane dziewczÄ™ta lub kobiety za zgodÄ… biskupa diecezjalnego i z zachowaniem ustalonych przepisów (RS 47).
Źródło: ministranci.diecezja-pelplin.pl